Türkiye’nin dört bir yanından gökyüzü meraklıları, yılın en etkileyici doğa olaylarından biri olan Perseid meteor yağmurunu izlemek için Van’da toplanırken, bilim dünyası da uzayın derinliklerinden gelen ve J.R.R. Tolkien’in “Yüzüklerin Efendisi” serisindeki “Sauron’un Gözü”ne olan esrarengiz benzerliğiyle dikkat çeken kozmik bir cisme ait yeni görüntüler paylaştı.
Gökyüzü Şöleni İçin Alandeşt Yaylası’na Akın Ettiler
Gökbilim tutkunları, bu görsel şöleni en iyi şekilde deneyimlemek için Van’ın Çatak ilçesinde, 2.600 metre yükseklikteki Alandeşt Yaylası’nı tercih etti. Vadi Doğa Sporları Kulübü tarafından organize edilen etkinlikte, katılımcılar hem teleskoplarla hem de çıplak gözle meteor yağmurunu gözlemleme fırsatı buldu. Şehir merkezinden yaklaşık 80 kilometre uzaklıktaki, ışık kirliliğinin neredeyse sıfır olduğu bu yüksek rakımlı yaylaya gelen doğaseverler, gökbilim uzmanlarından uzay gözlemi, meteor yağmurları ve astrofotografi konularında bilgi aldı.
Etkinliğe katılan gökbilimci Sadi Akın, Anadolu Ajansı’na (AA) yaptığı açıklamada, “26 kişilik bir doğa tutkunu grubuyla geldik. Bu bölgeyi yüksek rakımı ve ışık kirliliğinin olmaması nedeniyle seçtik. Katılımcılarımız hazırlıklı geldi ve hepimiz büyük bir heyecanla gökyüzünü izliyoruz,” dedi. Vadi Doğa Sporları Kulübü üyesi Hüseyin Demez ise, “Gökyüzü gözlem etkinliğimizi meteor yağmuruna denk getirdik. Yerleşim yerlerinden uzakta, yüksek bir rakımdayız ve bu da burayı meteorları gözlemlemek için ideal bir yer yapıyor,” ifadelerini kullandı. Etkinliğe babasıyla katılan 12 yaşındaki Işık Şen ise “Çadırlarımızı kurduk, ateş yaktık ve sonra takımyıldızları hakkında bilgi edindik. Bu etkinliğe katılmak benim için gerçekten çok eğlenceliydi,” diye konuştu.
Bilim İnsanları ‘Sauron’un Gözü’nü Görüntüledi
Astronomi meraklıları Van’da gökyüzünü izlerken, uluslararası bir gökbilimci ekibi, aslında “blazar” olarak bilinen güçlü bir astronomik olgu olan ve “Sauron’un Gözü”ne benzeyen bir kozmik cismin şimdiye kadarki en detaylı görüntüsünü yayınladı. Görüntülenen PKS 1424+240 adlı bu blazar, Dünya’dan milyarlarca ışık yılı uzakta yer alıyor. Blazarlar, süper kütleli bir kara delik tarafından beslenen aktif bir galaksinin aşırı parlak çekirdeği olan bir kuazar türüdür. Blazarların ayırt edici özelliği ise yüksek enerjili parçacıklardan oluşan jetlerini yaklaşık 10 derecelik bir açıyla doğrudan Dünya’ya doğrultmuş olmalarıdır. Bu hizalanma, gezegenimiz için bir tehlike oluşturmasa da onların diğer kuazarlardan çok daha parlak görünmelerini sağlar.
15 Yıllık Veri Birleştirilerek Görüntü Elde Edildi
Araştırma ekibine göre bu çarpıcı görüntü, Çok Uzun Baz Hattı Dizgesi (Very Long Baseline Array) tarafından 15 yıl boyunca toplanan verilerin birleştirilmesiyle oluşturuldu. Görüntü, araştırmacıların “neredeyse mükemmel halka şeklinde (toroidal) bir manyetik alan” olarak tanımladığı yapıyı ve doğrudan bize doğru yönelmiş bir jeti ortaya çıkardı. Araştırmacılardan biri, “Daha önce hiç böyle bir şey görmemiştik,” diyerek keşfin benzersizliğine vurgu yaptı.
PKS 1424+240, bilinen en parlak yüksek enerjili gama ışını ve kozmik nötrino kaynaklarından biri olarak kabul ediliyor. “Hayalet parçacıklar” olarak da adlandırılan nötrinolar, neredeyse kütlesizdir ve maddeyle o kadar nadir etkileşime girerler ki her saniye trilyonlarcası insan vücudundan hiçbir etki yaratmadan geçer. Bu blazar, ilk olarak Güney Kutbu’ndaki IceCube Nötrino Gözlemevi tarafından olağandışı yüksek nötrino emisyonları nedeniyle tespit edilmişti. Bu bulgular, aktif galaktik çekirdeklerin sadece elektronları değil, aynı zamanda protonları da hızlandırdığını doğrulayarak bu yüksek enerjili nötrinoların kökenini açıklamaya yardımcı oluyor. Blazarın görüntüsünü yeniden yapılandıran bilim insanları, jetinin kalbine daha derinden bakma imkanı bularak bu aşırı kozmik hızlandırıcıların dinamikleri hakkında değerli bilgiler edindi.
